Наталія Стахнюк
(Кам’янець-Подільський національний університет імені Івана Огієнка)
ODZWIERCIEDLENIE JĘZYKOWEGO OBRAZU ŚWIATA MŁODZIEŻY W SYSTEMIE SLANGOWYM
Socjolekt młodzieży jest otwarty, jak cały system językowy, chętnie wzbogaca się przez środki zapożyczone z zewnątrz, posługuje się konstrukcjami frazeologicznymi zapożyczonymi z innych odmian polszczyzny lub innych języków i nadaje im nowych znaczeń. Sposób zestawienia lub łączenia wyrazów odległych semantycznie i stylistycznie nadaje konstrukcjom humorystyczne, czasem ironiczne znaczenie. Warto zauważyć, że do ważnych środków kształtujących strukturę i treść fraz w analizowanym materiale należą innowacje frazeologiczne, neofrazeologizmy i nietradycyjne zwroty (np. «uczeń o płochliwej inteligencji»).
Socjolekt młodzieżowy różni się od języka ogólnego przede wszystkim słownictwem. Jedną z ważnych cech jest niedbałość w mowie. Kazimierz Ożóg zauważa, że jest to tendencja młodzieży, która objawia się głównie w płaszczyźnie fonetycznej. Wiele tekstów jest wypowiadanych przez młodych ludzi niewyraźnie, można wręcz powiedzieć, że słyszymy jedynie bełkot, a nie zwykłe słowa. Cecha ta przejawia się głównie w tekstach nieoficjalnych, ale zauważamy ją już w wypowiedziach półoficjalnych, na przykład w odpowiedziach na lekcjach szkolnych [3, c. 184].
Cechą charakterystyczną jest także moda na luz, czyli używanie symboli wulgarnych, brutalnych, obraźliwych i obscenicznych. Cechę tę wzmacnia główna kategoria współczesnej kultury konsumpcyjnej, jaką jest nacisk na wolność człowieka. Filmy, gry komputerowe, teledyski itp. wpływają na taki sposób myślenia młodych ludzi. Luźny tryb życia, będący idealnym typem zachowania dla młodych ludzi, utwierdza ich w przekonaniu, że używanie wulgaryzmów i słów wulgarnych jest normą oraz podkreśla swobodę mówiącego [3, c. 186]. W wypowiedziach młodych ludzi wulgaryzmy jawią się jako wyrażenia bardzo wyraziste. Służą nie tylko do obrażania rozmówcy, ale także do łagodzenia napięcia i stresu. Inną techniką jest hiperbolizacja, czyli technika stylistyczna wyrażająca nadmierną przesadę, por.: wieśniak, łachmaniara. Warto wspomnieć także o trendzie odwrotnym – eufemizmie, czyli łagodzeniu treści wypowiedzi.
Jerzy Bartmiński uważa, że typową cechą języka młodych ludzi jest także metaforyczność, która jest nie tylko dodatkiem poetyckim i dekoracją retoryczną, ale rządzi językiem i myśleniem, stanowiąc ważną część naszego języka potocznego. Można zatem powiedzieć, że system terminów, których zwykle używamy do myślenia i działania, jest w istocie metaforyczny. Młodzi ludzie często używają słów o różnym znaczeniu, dlatego nazywamy to zjawisko neosemantyzacją [1, c. 127].
Socjolekt młodzieżowy charakteryzuje się dużą kreatywnością, gdyż młodzi ludzie tworzą wiele neologizmów. Mogą mieć charakter semantyczny (bekon, kebab, pączek – osoby z nadwagą), derywacyjny, leksykalny (np. zapożyczenia) lub frazeologiczny. Ciekawe formy tworzone przez młodych ludzi bardzo często powstają także w drodze derywacji odwrotnej. W języku młodzieży używa się wielu słów w formie zdrobniałej i pieszczotliwej, które tworzy się za pomocą przyrostków -(ycz)ka, -ka, np.: histerika histeryczka, fizyczka. Te zdrobnienia nadają słowom ironiczne znaczenie. Niektóre z nich tworzone są z przyrostkami -ara, -owa, więc nie mają pozytywnej konotacji, np.: blachara, typiara, rynkówa. Przyrostek -ycha, równie produktywny w tworzeniu innowacji leksykalnych, jak inne formanty, wyraża emocje pejoratywne (np. wycha – nauczyciel).
Język, którym posługują się młodzi ludzie, w naturalny sposób wyrasta z języka potocznego. Słownictwo młodzieży (zwłaszcza tzw. netspeak), często niezrozumiałe dla dorosłych, tworzy kod pokoleniowy, który ułatwia szybką wymianę informacji w gronie rówieśników, często w specjalnie zaszyfrowanej formie. Kodeks ten ma zatem pewne cechy subkultury, przez którą rozumie się wzorce, zasady, normy zwyczajowe akceptowane i obowiązujące w określonej grupie społecznej będącej częścią większej społeczności, odmienne od wzorców, zasad, norm zwyczajowych akceptowanych przez ogół publiczny. Łącząc tę definicję z cechami socjolektu młodzieżowego i specyfiką tej grupy wiekowej, można przyjąć, że język młodszego pokolenia jest po części wytworem popkultury i sieciowych subkultur «społecznych».
12-18 lat to czas intensywnego dorastania (nie tylko biologicznego, ale także społeczno-kulturowego) i przygotowania do ról społecznych; to także czas buntu, dylematów psychicznych i emocjonalnych. W tym kluczowym dla młodych ludzi okresie etos grupy rówieśniczej, wzorce zachowań propagowane przez media, w tym świat reklamy, celebrytów i promowany przez nich modny styl życia, stają się punktem odniesienia, a dziś także wzorem do naśladowania. Decyzje i stanowiska rodziców, nauczycieli i ogólnie dorosłych podlegają krytyce i sprzeciwowi. Młodzi ludzie wyrażają swoją indywidualność na różne sposoby: poprzez ubiór, styl życia, muzykę, a także w specyficznie zmodyfikowanym języku – głównie w warstwie leksykalnej i frazeologicznej. Dominująca dziś potoczność obserwuje się także w każdej odmianie funkcjonalnej – choć stopień potoczności języka jest zróżnicowany. Jak pisze Małgożata Kita, język potoczny „zrobił karierę” dzięki swojej wielofunkcyjności. Użytkownik, swobodnie poruszając się pomiędzy odmianami danego języka etnicznego, może dokonać strategicznego wyboru języka – tak, aby w danej sytuacji aktu komunikacyjnego lub w momencie tej sytuacji wzmianka o określonej odmianie stylistycznej była adekwatna do jego komunikatywności możliwości. cele i intencje. Jednocześnie wielość funkcji języka mówionego pozwala na prowadzenie z odbiorcą pewnej gry, której zadaniem jest rozszyfrowanie celu użycia elementu mówionego w konkretnym momencie aktu komunikacji [2, c. 51]. Ale faktem jest, że aby wybrać styl mowy, musisz dobrze znać inne style. A ta umiejętność nie jest przynależna każdemu, zwłaszcza – z oczywistych względów – nastolatkom.
Socjolekt odzwierciedla więc językowy obraz świata młodych ludzi, gdyż ważne dla nich realia znalazły w nim miejsce, odtworzone w specyficzny, właściwy slangowi, sposób.
СПИСОК ВИКОРИСТАНИХ ДЖЕРЕЛ
- Bartmiński J. Współczesny język polski. Lublin: UMCS, 2001, 696 s.
- Kita M. Gra funkcjami w języku potocznym.Żonglowanie słowami. Językowy potencjał imanifestacje tekstowe. Red. M. Kita, Katowice: Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych, 2006, 239 s.
- Ożóg K. Uwagi o współczesnej polskiej grzeczności językowej. Polszczyzna
przełomu XX i XXI w. Wybrane zagadnienia. Rzeszów, 2001, 263 s. - Przybylska R. O najnowszym języku polskim. „Polonistyka” 2002, nr 9, s. 519.
- Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Dubisz S., t. 4, Warszawa, 2003, 1139 s.
- Urban Dictionary. URL: https://www.urbandictionary.com/define.php?term=online%20slang
- Młodzieżowe słowo roku. URL: https://sjp.pwn.pl/mlodziezowe-slowo-roku/Regulamin;202302.html